Z ARMIĄ ANDERSA
SZANSA NA PRZETRWANIE
W czerwcu 1941 roku Niemcy zaatakowały Związek Sowiecki, zmieniając w ten sposób układ sił w II wojnie światowej. Sowieci przystąpili do koalicji antyniemieckiej. Wojna na wschodzie Europy paradoksalnie poprawiła sytuację polskich deportowanych.
WOJNA NIEMIECKO – SOWIECKA
W ataku Niemiec na Związek Sowiecki alianci dostrzegli szansę na wzmocnienie koalicji antyniemieckiej o potężnego sojusznika. Na przeszkodzie stał jednak brak stosunków dyplomatycznych między Polską i Sowietami. Rozmowy w sprawie ich nawiązania zakończono 30 lipca 1941 r. podpisaniem porozumienia, które nie gwarantowało Polsce dotychczasowego przebiegu jej wschodniej granicy, ale dawało deportowanym nadzieję na poprawę ich losu i powrót do Ojczyzny.
„AMNESTIA”
W protokole dołączonym do układu Sowieci zobowiązali się do ogłoszenia amnestii dla bezprawnie uwięzionych i deportowanych obywateli polskich.
Mimo, że wieść o jej formalnym ogłoszeniu nie dotarła do wszystkich, to jednak zesłańcy zaczęli masowo opuszczać łagry i miejsca przymusowego osiedlenia. Równolegle wznowiono działalność polskiej ambasady, która w oparciu o sieć delegatur i kilkuset tzw. mężów zaufania starała się objąć pomocą materialną i prawną obywateli przebywających w Związku Sowieckim. Los deportowanych na krótko się poprawił.
MARSZ KU WOLNOŚCI
Wybuch wojny między Niemcami a Związkiem Sowieckim w czerwcu 1941 roku przyniósł deportowanym i łagiernikom nadzieję na poprawę ich sytuacji. Dzięki podpisaniu układu polsko-sowieckiego otrzymali na dzieję na powrót do Ojczyzny.
Na terenie Związku Sowieckiego rozpoczęto tworzenie polskich oddziałów – Armii Andersa.
ARMIA ANDERSA
Układ polsko-sowiecki gwarantował m.in. możliwość utworzenia w Związku Sowieckim polskiej armii, która miała walczyć przeciwko Niemcom u boku Armii Czerwonej.
Dowództwo nad nią objął były więzień NKWD gen. Władysław Anders. Armię formowano na obszarze między Wołgą a Uralem. Jednak już w grudniu 1941 roku, z powodu panujących tam ciężkich warunków klimatycznych i niedostatecznego zaopatrzenia, Stalin zgodził się na przeniesienie obozów wojskowych na południe, głównie do Uzbekistanu. Zima była tam lżejsza, a bliskość kontrolowanego przez Brytyjczyków Iranu ułatwiała dostarczanie zaopatrzenia przez państwa zachodnie.
EWAKUACJA ARMII ANDERSA
Chociaż Sowieci nie byli w stanie w pełni zaopatrzyć w żywność, leki i broń armii, która składała się z wycieńczonych zesłańców, jednak zamierzali skierować nieprzygotowane jednostki na front.
Wywołało to konflikt, wskutek którego do października 1942 r. około 80-tysięczną armię ewakuowano do Pahlevi w Iranie.
Po stopniowym odżywieniu, rehabilitacji i przeszkoleniu, żołnierze wzięli udział w zaciętych walkach we Włoszech m.in. o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię.
EWAKUACJA ARMII ANDERSA
Chociaż Sowieci nie byli w stanie w pełni zaopatrzyć w żywność, leki i broń armii, która składała się z wycieńczonych zesłańców, jednak zamierzali skierować nieprzygotowane jednostki na front.
Wywołało to konflikt, wskutek którego do października 1942 r. około 80-tysięczną armię ewakuowano do Pahlevi w Iranie.
Po stopniowym odżywieniu, rehabilitacji i przeszkoleniu, żołnierze wzięli udział w zaciętych walkach we Włoszech m.in. o Monte Cassino, Ankonę i Bolonię.
ODYSEJA ŻOŁNIERZY GENERAŁA ANDERSA
ODYSEJA
ŻOŁNIERZY GENERAŁA ANDERSA
ŚCIEŻKI OCALAŁYCH
Przy formującej się w Związku Sowieckim Armii Andersa zgromadziło się około 44 tysięcy cywilów i ponad 18 tysięcy dzieci, którzy opuścili Sybir. Wojsko Polskie pomagało w ich edukacji, opiece nad sierotami, zapewniało opiekę medyczną, aprowizację i dostęp do kultury. Tysiące z nich ewakuowano do Iranu, a następnie dalej – głównie do kolonii i dominiów brytyjskich.
Z IRANU DALEJ W ŚWIAT
Z leżącego nad Morzem Kaspijskim irańskiego miasta Pahlevi większość cywilów trafiła do obozów w Teheranie, Isfahanie, Avhazie i Meszhedzie, skąd po kilku, kilkunastu miesiącach przewożono ich dalej w świat. Skupiska polskich uchodźców powstały w Libanie i Palestynie, na terenie Afryki Wschodniej i Południowej, w Indiach, Nowej Zelandii i Meksyku.
TUŁACZE DZIECI
Ze Związku Sowieckiego ewakuowano ponad 18 tysięcy dzieci, w tym podopiecznych niektórych sierocińców. W Iranie zapewniono im możliwość nauki. Placówki wychowawcze, szkoły, drużyny harcerskie organizowano praktycznie w każdym większym skupisku polskich uchodźców na świecie.
SZLAKI POLSKIEJ LUDNOŚCI CYWILNEJ
